Marrakech & Dankjewel Marokko

Onze reis eindigt met twee nachten, en door onze vervroegde aankomst, bijna 2 volle dagen (verdeeld over 3 dagen) in Marrakech. De derde koningsstad die we aan doen; Fès en Meknes zijn de andere twee. Rabat, de regeringsstad en verblijfplaats van de koning ontbreekt op ons lijstje. Ik ben nieuwsgierig of de stad aan onze verwachtingen kan voldoen. Veel over gehoord, gelezen en foto's gezien.
Let's go and explore it!

We verblijven, sfeervoller kan 't voor mij niet, op 2 minuten loopafstand van het op de werelderfgoedlijst van Unesco vermelde plein D'Jemaâ El Fna in de oude binnenstad, de Medinah. Een fantastisch hotelletje. Twee herenhuizen aan elkaar omgetoverd tot een Riad met binnentuin en zeer authentieke slaapkamers. Prima bedden. En, ook erg fijn, met warm water. Zodra we uit de bergen weg rijden, 50 km richting het westen en aankomen in Marrakech, is het weer beter en warmer. Bij aankomst nog enigszins bewolkt maar met ca. 22°C weer prima weertje. Top! Heerlijk om hier onze reis te eindigen.

De middag van onze aankomst gaan we snel gezamenlijk met onze reisleider de souks in. Ideaal. Herkenningspunten opslaan zodat we morgen met z'n twee op pad sneller en gemakkelijker overal komen. We besluiten om in ieder geval een city-bike-tour te doen. Al fietsend Marrakech verkennen. Ideaal voor ons! De volgende ochtend melden we ons, zoals de vorige dag met een tussenpersoon -caféeigenaar- besproken om 9.30 uur. Uiteindelijk na wat belletjes is er en fixt-afspraak: 15u naast de McDonald's in de nieuwe stad Guirez moeten we ons melden. Lief blij! Het eten in Marokko, en zeker op afgelegen plekken is niet top en veelzijdig. Een cheeseburger is dat ook niet, maar Wino wil wel eens wat anders!

Fietsen door Marrakech
Ali, een student Engels en opgegroeid en wonend met zijn moeder en zus in de oude stad, is onze fietsgids. Zijn vaders is al vroeg door z'n moeder de deur gewezen. Hierdoor is het hem mogelijk gemaakt om te gaan studeren. Vaders hing de traditionele leefwijze aan; op jonge leeftijd gaan werken.

Ali neemt ons mee op een route die achteraf 22 km omvatte en ons zadelpijn oplevert.

Maar daarnaast krijgen we zicht op de nieuwe wijken, de rijke buurt, de oude stad met zijn plein en soeks. Wat een ervaring om door de drukke souks te fietsen. Gelukkig zijn wij Nederlanders goede fietsers! We zien de Joodse wijk met z'n historische synagoge, fietsen langs de stadsmuren, de paleizen (foto's maken verboden!), en het niet-toeristische noorden. In drie uur krijgen we een goed beeld van Marrakech in zijn geheel. Marrakech is veel meer dan zijn wereldberoemde plein.

Zitten aan een tafeltje bij Café des Épices, genietend van een café au lait, met goede WiFi en een heerlijke energie, tik ik mijn laatste woorden.

Marrakech is mooi en bijzonder. Maar Fès is qua stad en Medinah authentieker en betoverde mij meer. Het plein D'Jemaâ El Fna is, in onze ogen, erg toeristisch. Maar zonder vergelijk is het een stad die je een keer moet hebben gezien.

Vanmiddag verlaten we Marrakech. Vanavond vliegen we terug. Lief en ik kijken terug op een ontzettend mooie en bijzondere reis met memorabele momenten.

Wat heeft onze wereld mooie plekjes, mooie mensen en verrijkt dit mijn persoonlijke wereld.

Sohkran, dankjewel, Marokko!

Regen, regen en nog eens regen!

Na de prachtige valleien en het Anti- en Midden Atlas-gebergte stonden er twee pittige wandeldagen in het Hoge Atlas-gebergte op de planning. Ik was nieuwsgierig. Je leest het al. Ik schrijf in de verleden tijd. Na aankomst in onze berghut in een heel klein en, naar mijn beleving, armoedig bergdorpje Imlil op ca. 2260 mtr, begint het in de avond te regenen en heeft het zo'n beetje 2 dagen geregend. De twee pittige bergwandelingen werden ons ontnomen door moeder natuur..Tja, je hebt tenslotte niet alles in de hand ...... ook niet op vakantie!

Na aankomst genieten we nog even van het dorpje, drinken we wat op een terrasje nabij een stromende rivier en bewonderen we de toppen, bedekt met sneeuw, van de hoge bergen. Het doet hier een beetje denken aan de Franse Pyreneeën of Alpen. Alhoewel de huisjes natuurlijk een meer dan Marrokaans tintje leveren aan dit fraaie geheel

Onze gîte, zeg maar meer dan eenvoudige berghut met diverse slaapvertrekken en een gemeenschappelijke huiskamer annex eetkamer, wordt onderhouden door Soubia. Een vrouw waarmee ik in gesprek kom, alles op z'n Frans, vertelt me haar levensverhaal. Onze beider ogen vullen zich met tranen. Ze is 49 jaar oud, 3 kinderen in de leeftijd van 14, 20 en 23 en staat er alleen voor. Haar man is 5 jaar geleden overleden. Het is een hard leven. Het is zoals het is, geeft ze aan. Ze raakt me diep en we omhelzen elkaar oprecht. Als ik het leven hier ook zie, kan ik geraakt worden. Ik hoop dat alle over het paard getilde en in luxe opgevoede kinderen en volwassenen hier eens een kijkje konden nemen. Ik sta in ieder geval na deze vakantie weer met beide benen op de grond. Een beetje consuminderen kan geen kwaad.

Tijdens het avondeten begint het te regenen. De voortekenen waren er al, veel donkere en dreigende luchten. De hele nacht waait en regent het. Liggend in m'n slaapzak, we vertrouwen de lakens hier niet en weet uit ZusLief's ervaring dat we hier niet voorzichtig genoeg mee kunnen zijn, hoor ik de wind en regen die raast rondom de berghut. Het lijkt wel NL code oranje! We blijven optimistisch; wat nu valt, valt morgen niet. Helaas de volgende ochtend en grotendeels van de middag regent het onophoudelijk. Onze gids hoopt in de middag nog ff op pad te kunnen.

Zodra het kan gaan wij, en enkele van onze groep, nog even de bergen in voor een uurtje. Heerlijk! Een frisse neus halen, beetje natregenen en zien hoe het hier is: alweer mooi, ondanks de regen! De regen frist de mooie herfstkleuren op, de rivier die gisteren nog kalm voortkabbelde is nu een grote kolkende massa.

We richten onze pijlen op morgen. Maar bij het ontwaken, waarbij nu zelfs geen water meer uit de kraan komt en Lief's humeur enigszins aangetast wordt, en we van Soubia begrepen dat het hele dorp zonder water zit, geven we de wandelhoop op. Ik heb gisterenavond gelukkig wel kunnen genieten van een enigszins warme douche. We maken ons op voor een extra dagdeel Marrakech. Na overleg met onze reisleider en gids besluiten we onze chauffeur eerder naar hier te halen en af te reizen naar onze laatste bestemming Marrakech. Marrakech, here we come!

Was het dan kommer en kwel hier in de berghut in Imlil? Nee hoor, go with the flow, flexibel zijn en geduld (leren) hebben is wat we even in ons naar boven moesten halen. Naast de kou die toch wel in je lijf ging zitten (openhaard of verwarming ontbrak), geen WiFi en het dealen met de primitieve voorzieningen (toiletpapier niet door de wc, weinig tot geen water of ontberen warm water) bracht het deze dagen ook een uitgelezen Esther Verhoef-boek, een mooie wandeling, contact met De gidsen en Soubia en kennis van boerenbridge; een kaartspel voor gezelligheid en tijddoding. Kortom geen weggegooide dagen, ervaring rijker, maar wel jammer dat we niet midden in de Hoge Atlas-bergen hebben geploeterd.

InshAllah, oftewel zoals god het wil op z'n Marrokaans; wat ze hier veel roepen. Het heeft niet zo mogen zijn, dat we de bergen introkken. Bij het weggaan werp ik nog een blik op de door deze weersomstandigheden flink besneeuwde toppen.

Back-to-Basic in de Marokkaanse bergen

Na ons woestijnavontuur stonden er twee zware etappes in de bergen op de planning.
We vertrokken hiervoor vanuit een eenvoudige Auberge in Ait Oudinar waar we, de vorige dag na een prachtige rit door een Indiana Jones filmsetdecor, arriveerden. Een dagrugzak met voldoende water en een aparte tas met de spullen voor de nacht in de bergen (o.a. warme kleding, slaapzak) was hetgeen wat nodig was. Deze werden door een muildier naar ons kampement gebracht via een andere weg.

Yousef, onze berber-gids die bij ons is de komende dagen, nam ons mee de ruige bergen van de Anti-Atlas op. Klimmen, dalen en weer klimmen. Een stevige wind woei om onze oren. In een gestaag tempo waarbij er voor mij zeker ruimte was om op 't gemakje kiekjes te schieten genoot ik. Wat een fantastisch landschap. Die kleuren; terracotta-rood in allerlei varianten. We liepen naar en in de Dadesvallei. Weer die indrukwekkend oases met dito kleuren; zilver-groen-felgroen met tegen de bergwand dorpjes geplakt in wederom bruine- en terra-achtige tinten. Een heleboel staat op mijn harde schijf. Foto's en woorden kunnen niet beschrijven hoe bijzonder het hier is. We komen op plekjes waar niet iedereen komt. Dankjewel SNP-reizen. Door dorpjes waarbij wij ook een bezienswaardigheid zijn. Wat voelt het allemaal fijn!

Uiteindelijk bereiken we na 16,3 km en 6u onderweg te zijn geweest ons basiskamp. Ongelooflijk. Echt back-to-basic. Maar oh zo bijzonder, op een plateau boven de rivierbedding met uitzicht op de bergen en een dorpje.

We worden ontvangen met -hoe kan het ook anders- Marrokkaanse thee. We richten onze tenten in, lopen om de tijd voor het diner te doden nog ff naar het dorpje en gaan daarna aan tafel. Die Marokaanse mannen kunnen koken! Primitief is 't, kamperen met bijna niks; zelfs geen Wifi #hahahaa, maar wat voelen wij ons goed. Toilet? Ook dat is geregeld met een uitzicht dat ik vanaf de poepdoos nog nooit zo heb gehad!

Na een kampvuur duiken we onze tent in, zo'n 2-persoons puptentje. Het past! We liggen met ons hoofd naar de ingang met alleen het gaasdoek dicht geritst. Daar waar 't in de woestijn niet mocht gebeuren, zien we t hier. Wat een heldere hemel, wat een sterren. Zo'n sterrendek heb ik van m'n leven nog nooit gezien. Fantastisch!
De nacht was koud. Halverwege de nacht toch de tent volledig dichtgemaakt want er kwam nog een flink windje opzetten. Gelukkig lag ik met voldoende kleding onder m'n slaapzak en op een prima matras.

Een magistraal moment; wij met z'n 2 daar in de Marokkaanse bergen back-to basic onder de sterrenhemel. Dit ga ik never-ever vergeten ♡

Het schip der woestijn

Volgende reisfase betreft twee dagen naar de woestijn. Heb er zin in. M'n gekoesterde wens om samen met Lief een nacht in de woestijn te verblijven onder een fantastische sterrenhemel is bijna daar om af te strepen van m'n bucketlist. Yihaaaa!

Eerst nog ruim vijf uur bussen. Klinkt voor menigeen heftig maar dat valt mee. Met voldoende koffie-, lunch- en uitkijkstops, m'n e-reader bij de hand, Robbie Williams klinkend in m'n oortjes en een bijzonder landschap om door te reizen is deze tijd zo voorbij. Het landschap verandert gelijkmatig maar ineens rijden we dan toch de desert in. Bijzonder fascinerend. Schapen en geiten veranderen in dromedarissen. Gebergte verandert in zandduinen, de bouwstijl verandert naar Arabisch uitziende van 'klei' gemaakte kasbahs (grotere compounds met torentjes) met maar een langgerekte weg die uiteindelijk stopt bij een gerieflijk hotelletje aan de rand onderaan deduinen. Onze spullen droppen we in een kamer. Pakken onze dagrugzakken voor een nachtje over en om 16u ontmoeten we onze beste vrienden.

Daar staan ze hoor. Zes dromedarissen die ons 'ergens' brengen. Ik krijg de grootste toebedeeld. De reisleider merkt op dat het de knapste van het stel is en ik doop 'm dan ook tot mijn 'George' (Clooney). Een man met een fantastisch charisma; vind ik.

Halverwege zittend op een hoge zandduin, bijkomen van de eerste kilometers en 1,5u door en over de zandduinen waarbij ik ongelooflijk moet dealen met een misselijkheidsgevoel, bekijk ik ons vervoer. Wat is die van mij ongelooflijk lelijk; de lelijkste van het stel! De misselijkheid verdwijnt vrij snel, terwijl ik geniet van de ondergaande zon. Idyllisch. Mooi.

Memorabel. Mijn momentje. Ik zie Lief ook genieten. We vervolgen onze weg en komen na verloop van tijd in het donker aan bij ons bivak. Had me op het meest 'back-to-basic' voorbereid. Maar niks van dit alles. In onze honeymoon-suite met goede bedden, lichtvoorziening, prima sanitaire voorzieningen en een heerlijk diner sliep ik heerlijk in. Je raad 't nooit maar midden in de nacht worden we wakker van de regen. Bijzonder schijnt, want het regent hier nagenoeg nooit. We gaan er even uit, sanitaire nachtstop en even de sterrenhemel te bekijken. Helaas, het is te bewolkt.

Toch blijft het een enerverende ervaring om hier te zijn. De stilte. De volgende ochtend, na eerst een mooie zonsopkomst te hebben aanschouwt vanaf een zandduin en na het ontbijt, gaan we retour. We mogen het eerste stuk wandelen. Lastige keuze: die duinen, dat zand, mijn lichaam en een vreselijke blaar op m'n voet doen me beseffen dat ik toch voor weer een misselijkmakend ritje op mijn schip der woestijn kies. Die voeten heb ik nog hard genoeg nodig tijdens de trekking met ezels en de Hoge-Atlas. Achteraf een prima keuze. Schommelend door en over de duinen, ca. 3 u in een hitte die steeds toeneemt, en zitknobbels die bij een ieder zeer doen, arriveren wij dankzij het schip der woestijn veilig in ons hotelletje.

Go out there and do amazing things; we did!

We are on a road to nowhere....

On a road to nowhere. Deze tekst kwam in me naar boven tijdens de laatste km's van onze wandeltocht van vandaag. Uitzichtloos waar maar geen einde aan kwam. Gelukkig eindigen we er mee na een meer dan fantastische wandeldag. Wat heeft Marokko een veelzijdige mooie natuur. Ik zit nu uitgeblust in onze shabby gemeenschapsruimte van de auberge. Lief ordent foto's en ik ontspan door te schrijven.

De wandeling
We wisten dat het een lange wandeling ging worden. Onze gids Idir, een berggeit op naar wij noemen huissloffen, nam ons mee via vele kleine smalle wegen. Over kronkelige stenenpaden naar hoogvlaktes waar we berber-nomaden die in hun tenten leven zagen en schitterende dorpen gelegen in dito oases.

Dit alles in het achtergronddecor van de hoge bergen van het Hoge-Atlas gebergte waar we op de toppen nog sneeuw zagen liggen. Zelf bevonden wij ons in en rond de vlaktes van het Midden-Atlas gebergte. Vrouwen op ezels, ezels beladen met voornamelijk hout en (dadel)oogsten, mannen in open bakjes op een brommer, vrachtauto's beladen met stenen.

Maar ook tijden alleen wij om dan weer een kleurrijk geklede berber-moeder aan de oever van een rivier met kraakhelder water met haar kindje de was te zien doen. We mochten haar fotograferen. Wel had ze graag eten voor haar jammerende kindje; 3 bananen en een appel lieten we achter. Halverwege werden we onverwacht binnen geroepen bij een kindercrèche. Een oudere Franse vrouw, lid van een of andere Fransicusorde, werkt daar al 13 jaar en ving kinderen op. Ook kinderen met een handicap. Wat bijzonder om dat te mogen zien. Wat zag het er mooi, goed en lieflijk uit. Die kinderen hebben het daar goed -naar omstandigheden; niet volgens onze maatstaven. Respect voor deze vrouw om op zo'n afgelegen plek dit zendingswerk te verrichten. Dit noemen ze volgens mij een roeping.

We trotseerden nog een prachtige kloof. Een rotsgevaarte blokte de doorgang maar we zijn niet voor een gat te vangen. Erover heen met je bips! Wat een fenomenale kloof. Zo nu en dan bleef ik stilstaan om achterom te kijken, iets wat je haast vergeet, maar ooo zulke mooi beelden geeft om voor eeuwig bij je te dragen.

Na, volgens Liefs app, 27,7 km en 7.50u onderweg te zijn geweest, zaten we rond 16u aan een koude Flag Special en was de road to nowhere alweer vergeten.

Een dagje bussen .....

We verplaatsen ons vandaag enkele uren met onze bus. Onontkoombaar willen we veel van Marokko en zijn diversiteit aan natuur zien. We vertrekken om 9u en rijden een route van het Midden-Atlas gebergte, bergachtig, glooiend, droog maar toch ook nog groen met prachtige bossen cederbomen. Voor we die lange tocht instarten stoppen we nog bij een immense supermarkt. Daar doen we inkopen voor onze picknick van vandaag. Voor deze pitstop stoppen we bij een natuurpark bij Ifrane en strekken we de benen. Hèhè ... mijn lijf wil wel actie, in beweging komen. Ruim voor de vakantie heb ik m'n sporten even stopgezet. M'n achillespees speelde op en die heb ik toch echt nodig tijdens deze vakantie! Dus nu ... voelt het heerlijk dat ik in beweging kan komen. We wennen even aan de hoogte en de enkels proeven weer even aan de stenige ondergronden. Bij het aandoen van de wandelschoenen kijk ik met een schuin oog naar buiten. Tjee, een handvol Marrokanen met gezadelde paarden staren me aan en zien mij al op hun paard zitten. Nee hoor, ik wijs naar mijn schoen en in m'n beste Frans zeg ik dat we met 'les Pieds' eropuitgaan. Oh nee, ineens zie ik met m'n andere schuine ogen van die apen op me afkomen. Ineens bevind ik me weer op de Mount Batur in Bali met die niet zo fijne-vriendelijke-schattige aapjes. Deze apen vallen mee. Ze kijken me lief aan, bijna vertederend. Maar juist dan moet je oppassen.

We trekken de bossen in. Heerlijk! Blauwe luchten. Hele hoge dikke bomen. We picknicken onder een hele hoge boom. Dit is genieten. Je eigen meegenomen lunch in een natuurlijke omgeving in Marokko in stilte nuttigen. Onthaasten is dit voor mij.

Na 1,5u melden we ons weer bij Mohammed onze chauffeur die volgens mij heerlijk siësta heeft genoten. We rijden weer verder door dit wonderschone gebied. Stoppen nog bij een, zeg maar, tankstation. Geniet van een heerlijke café au lait. Vervolgens rijden we door, in mijn ogen, soms verlaten en armoedige dorpjes, om uiteindelijk in Auberge Jaafer 6,5 km buiten Midelt te arriveren. Een idyllisch bijzonder fantastisch plekje, midden in de vlakte, met op het dak rondom uitzicht over die Marrokkaanse vlaktes.

Mèknes en omgeving

Deze dag staat in het teken van een bezoek brengen aan Koningsstad nummer 2, Mèknes. Na een prima nachtrust; het zijn echt fantastische bedden, dat kan de komende dagen alleen maar minder worden, zitten we aan het ontbijt. We zijn bijtijds dus zakken nog even in de lounge bij de receptie neer om blog bij te werken, krantje te lezen of te appen met het thuisfront. Om 9 u gaan we op weg. Een fantastische busrit door een heuvelachtig en glooiend landschap met akkers. Deze regio is de graanschuur van Marokko en daarnaast staat deze bekend om zijn olijfproductie.
We stoppen bij een werkelijk fenomenaal uitzicht over een tussen de heuvels/bergen geklemd stuwmeer. Groen. Kleine boeren zien je ploegen en zaaien. Het is nu de tijd. Zo nu en dan regent het. Na 't aankomstbuitje hebben wij geen regen meer gehad. Temperatuur overdag ligt zo rond de 22C en menig Marrokaan zie je dan ook met z'n winterjas aan. Voor hen voelt het als winter. Voor mij voelt het als heerlijk; in de ochtend en avond een lichte frisheid en overdag een aangename warmte. Prima zo!

Volubilis
Vervolgens rijden we aan op Volubilis; een opgegraven antieke stad uit de oudheid. Fijn dat we als groep hier 'kort' doorheen willen. We huren een gids voor een uur. Wat een man. Hij mist een paar voortanden, zoals veel Marokkanen, is me al wel opgevallen. Hij meet zich een tempo aan. We jakkeren over de historische stenen die daar liggen. Ideaal voor cultuurbarbaren als Lief en mij. Hij praat Engels met Marokkaanse klemtoon waardoor je echt goed moet luisteren. Hij maakt dit bezoek voor mij meer dan aantrekkelijk door z'n gehaaste houding en het geflirt met dames uit andere groepen die we tegen komen. Hij onderwerpt Wino en mij nog aan een 'seksistisch' momentje. Had al zo'n vermoeden toen hij vroeg wie mijn man was voor we naar, wat vroeger was, het bordeel gingen. Deze historische monumenten, brokken stenen en zuilen en prachtig opgegraven mozaïekvloeren liggen in een fantastische omgeving. Stond niet op de bucketlist maar .... nú we er toch zijn.

We vervolgen onze weg naar een uitkijkpunt op bedevaartsoord Moulay Idriss. Als je geen middelen hebt om zoals de Islam gebied naar Mekka te gaan is dit het alternatief. De Aldi onder de bedevaartsoorden zeg maar. Als niet-moslim mag je er niet komen, vandaar voor ons niet meer dan een uitkijkpunt. Drinken nog een kop koffie of thee en trekken verder richting Mèknes.

Méknes
Schitterende Arabische poorten en een plein wat leeft maar een minder sfeervolle, vinden wij, medina. Het bruist en leeft hier anders. Wat strakker en moderner, minder chaotisch. Maar dat plein en die poorten maken indruk op me.

Evenals de oude graanschuren en paardenverblijven "Les greniers de Moulay Ismael". Die man had er kijk op. Hield er een stoeterij van 12.000 paarden op na, had 500 vrouwen en 1.000 kinderen, hoppa! Deze oude gebouwen en overblijfselen zijn werkelijk fenomenaal mooi.

We laten Mèknes om 17.00 uur achter ons om naar het hotel even op te frissen. Vervolgens eten we in de sfeervolle medina van Fès in een dito restaurantje met heerlijk eten. We slenteren nog heel even 'by night' om te genieten deze magistrale plek@aarde.

Wino drinkt met de groep in de bar nog even na. Ik sluit later aan. Voor mij even ontspanning door mijn blog bij te werken. De indrukken van me af te schrijven om vervolgens nog een lekker koud Flag Special, oftewel een koud lokaal biertje, op deze dag te nuttigen. Na vandaag trekken weer verder het land. Zin in!